Johnny Rep: kleurrijke goudhaan werkte hard voor Ajax en Bastia

Geen Nederlander maakte op eindtoernooien van het wereldkampioenschap meer doelpunten dan de zeven van Johnny Rep. Het ‘Goudhaantje’ was zijn bijnaam. Vanwege de vele belangrijke doelpunten die hij voor zijn rekening nam. ‘Als we met zes nul wonnen, had ik er nooit vier gemaakt’, zei hij eens tegen De Stentor. ‘Maar als het 1-0 of 2-1 werd, schoot ik ze er in. Ik kon in m’n eentje een wedstrijd beslissen.’

Hij maakte de winnende voor Ajax in de finale van de Europa Cup, in 1973 tegen Juventus. Het jaar ervoor had hij er al twee gemaakt in de finale van de wereldbeker tegen Independiente, toen hij als betrekkelijke nieuwkomer mocht invallen voor Sjaak Swart. In de openingswedstrijd van het WK van 1974 tegen Uruguay scoorde hij al meteen twee keer. Het waren de eerste WK-goals van Nederland sinds 1934, toen Nederland meteen in de eerste wedstrijd met 3-2 werd uitgeschakeld door Zwitserland.

Dankzij Rep overleefde Oranje de groepsfase in 1978

Ook in Argentinië was Rep onmisbaar. Met een doelpunt en een versierde strafschop zorgde hij ervoor dat Nederland wist te overleven in de groepsfase tegen de Schotten. In de finale werd hij gewisseld voor Dick Nanninga, die wist te scoren, al was de 1-1 uiteindelijk niet genoeg.
Rep kijkt terug op twee succesvolle WK’s maar er is ook frustratie. ‘Die zeven WK-doelpunten hadden er eigenlijk veertien moeten zijn’, zei hij in 2016 tegen het Leidsch Dagblad. ‘Nee, dat is niet overdreven. In de twee finales had ik twee keer moeten scoren. Ik had Nederland twee keer wereldkampioen kunnen maken… Met een beetje geluk. Ik kan eigenlijk alleen maar ontevreden zijn, over beide finales. Over de kansen die ik niet heb benut. De man die Nederland geen wereldkampioen heeft gemaakt.’

Als jochie stond Rep op om 4.00 uur ’s ochtends

Een goudhaantje was Rep ook, omdat het voetballen hem schijnbaar niet zo heel veel moeite kostte.
Soms leek het alsof het hem allemaal aan kwam waaien, de losbandige opvolger van de legendarische Sjaak Swart op de rechtervleugel, maar zo was het niet, vond hijzelf. ‘Tot ik op mijn negentiende prof werd, werkte ik naast het voetbal bij mijn vader, die grossierde in fruit’ vertelde hij in Vrij Nederland. ‘Maandagmorgen om vier uur je nest uit om naar de veiling te gaan. En ’s avonds trainen. Later, toen ik bij Valencia voetbalde, vond ik dat er niet hard genoeg werd gewerkt. Ging ik zelf met een looptrainer aan de slag.’
Bij Valencia speelde hij nog samen met Oranje-plaaggeest Mario Kempes. De Argentijn kon meer dan frommelgoals maken, zoals hij deed in de finale tegen Nederland. ‘Echt een fantastische voetballer’, zei Rep tegen het Haarlems Dagblad over de Argentijn. ‘Linksbuiten, spits, snel, doelgericht. Een killer. Hij werd dat seizoen meteen topscorer van Spanje met 24 goals. En hij was nog gezellig ook. We hielden allemaal wel van een beetje stappen, hij ook. Maar wel altijd ná de wedstrijd, niet in de dagen ervoor. Hoewel, Diarte deed het doordeweeks ook wel.”
Dat is de beste aanval waar ik ooit mee gespeeld heb’, zei Rep over het trio van hemzelf Kempes en Carlos Diarte.

Rep was de Nederlandse George Best

Al tijdens zijn carrière behoorde Rep tot de kleurrijkste Nederlandse voetballers. De David Beckham van de jaren zeventig, noemde hij zichzelf tegenover een journalist van de Stentor. Misschien is het predikaat de Nederlandse George Best nog wel passender.
‘Zeker tijdens de jaren in Frankrijk. Ik kreeg gigantisch veel aandacht, gillende meiden en zo.’ Als enige speler droeg Rep al tijdens het WK van ’74 gedurende het volkslied zijn shirt over zijn broek in plaats van erin. Tijdens datzelfde toernooi gooide hij een emmer water leeg over de voorzitter van de KNVB. ‘Ik kon het niet laten, hij zat precies onder mijn balkonnetje een boek te lezen’, vertelde hij in Vrij Nederland. ‘Ik was snel genoeg beneden om samen met Meuleman heel verontwaardigd omhoog te kunnen kijken.’
Bij Saint Etienne sliep hij op de hotelkamer met Michel Platini. ‘Ik vond hem in het begin maar een papkindje’, zei hij ijn 1995 tegen het Parool. ‘Nadat zijn vrouw er met een van de andere spelers (Larios) vandoor was gegaan, begon Platini van het leven te genieten en ging hij meteen beter voetballen.’

Rep had geen gelukkige hand met beleggen

Je kunt niet zeggen dat het leven van Johnny Rep saai werd na zijn voetbalcarrière. Hij was verslaafd aan drank en drugs en jaagde zijn voetbalgeld er rap doorheen. Net als Johan Cruijff had Johnny Rep geen gelukkige hand met beleggen. ‘Ik had dik miljonair kunnen zijn, maar dat is niet het geval’ zei hij in een interviewreportage van Marcel van Roosmalen die NRC Handelsblad in 2016 publiceerde ‘Er zijn allemaal dingen fout gegaan. Effectenbeurzen die naar beneden gingen, en door die zwart geld affaire bij Saint-Étienne raakte ik in een keer drie huizen kwijt. Niet zo leuk, maar ik heb nog steeds een rijk leven.

‘Ik liet Cruijff beter voetballen’

Rep speelde bij Ajax, Valencia, Bastia, AS Saint Étienne, PEC Zwolle, Feyenoord en FC Haarlem. In Nederland stond hij in de schaduw van Cruijff en Neeskens. Helemaal terecht vond hij dat zelf niet. Of Cruijff hem beter liet spelen wilde Vrij Nederland weten? ‘Het was eerder omgekeerd’, antwoordde Rep. ‘Ik liet Cruijff beter voetballen. Ik was een speler die altijd diep ging. Aan mij kon hij zijn pass kwijt.’
In het buitenland was er wel de waardering voor de vrijgevochten Rep. Zanger Mickael Furnon van de populaire en bekroonde Franse popgroep Mickey 3D scoorde in Frankrijk een hit met zijn nummer over Johnny Rep. ‘Hij was mijn absolute jeugdheld’, zei Furnon in 2004 in het Rotterdams Dagblad.
Furnon beschrijft hoe zijn grote held met zijn blonde haar zich voorbereidt op de eerste wedstrijden in een kolkend Chaudron, ‘de ketel’ zoals het stadion van Saint-Etienne heet. ‘Een engel waart rond in de kleedkamer‘, zingt Furnon. ‘Johnny Rep trekt zijn groene shirt aan. Vanavond beschijnt de maan de kampioenen.
En Johnny Rep scherpt de noppen onder zijn schoenen. De menigte zingt zich de kelen schor. Johnny Rep vermijdt de tackles. Vanavond zal het net van de tegenstander trillen. Want Johnny Rep gaat door met zijn dribbels. Vanavond spelen we thuis. Johnny Rep vraagt de bal. Terwijl de regen onze jassen nat spat. Is alles toch goed, Johnny Rep heeft gescoord.’
De roots van Mickey 3D liggen in Saint-Etienne, een stad die altijd een beetje is beschouwd als het afvoerputje van Frankrijk, zeker in vergelijking met het nabijgelegen, veel hippere Lyon. ‘Wij proberen dat beroerde imago bij te stellen’, vertelde Furnon in het Rotterdams Dagblad. ‘Hij vertegenwoordigde de droom’. Johnny was de enige buitenlander in het team. Zijn dribbels waren weergaloos. Toen ik jong was gingen we vooral voor hem naar het stadion.’

CORSICA

Rep kijkt met warme gevoelens terug op zijn Franse avonturen. ‘Ajax is killer’, zei hij tegen Vrij Nederland. ‘Als ik bij Saint-Étienne kom zit ik meteen naast de voorzitter. Dat is heel anders, daar ben ik nog een gewaardeerde kracht.’
Ook Corsica heeft zijn hart gestolen. Rep speelde er twee seizoenen bij Bastia. Toen PSV naar Corsica moest voor de heenwedstrijd van de finale van de Uefa-cup mocht Rep de bloederige verhalen over Corsica in de Nederlandse kranten flink overdrijven. Er kwamen maar weinig supporters opdagen voor de wedstrijd, die eindigde in 0-0. Thuis haalde PSV alsnog de Europacup binnen.
‘Ik ben dolverliefd op dit eiland’, zei hij in 2013 tegen het Algemeen Dagblad. In de tijd dat Rep er speelde, medio jaren negentig, was de Corsicaanse afscheidingsbeweging nog heel actief. Er waren bomaanslagen. Een keer koos Rep voor een flirt met een verkeerde Corsicaanse. Haar vriend was ‘een boefje op het eiland’, aldus Rep. Toen de man aanbelde zat Rep al ondergedoken in Nederland. ‘Mijn buurman heeft ze van de heuvel waar wij woonden geschoten. En in de twee weken daarna is de rust hersteld.’
Noem de Corsicanen geen Fransen, waarschuwt Rep in het AD. ‘Dan schieten ze je voor je kop. Iedereen had in mijn tijd een blaffer. Een kerel op straat vroeg eens mijn handtekening. Hij opende zijn colbert en liet zijn pistool zien. Moest ik m’n krabbel op de holster zetten. Ze schieten er graag. Met karabijnen achter ons doel, of op straat als we weer een wedstrijd hadden gewonnen. Dieren uit de bomen, om op te eten. Dan zijn het bruten hoor.’

Rep had meer kunnen halen uit zijn interlandcarrière

Rep kwam 42 keer uit voor het Nederland elftal en scoorde 12 keer voor Oranje, maar hij had vast meer kunnen halen uit zijn interlandcarrière. Helaas had Rep het verbruid bij bondscoach Kees Rijvers door de toenmalige PSV-coach in de krant flink te beledigen voraafgaand aan een confrontatie met Saint-Étienne in de Europa Cup. Tot overmaat van ramp verloor PSV met 6-0 van de Fransen. Toen Rep na een lange absentie eindelijk weer mocht komen opdraven voor het Nederlands elftal was het te laat. Nederland verloor met 2-0 van Frankrijk en miste het WK van 1982.

Na een zwartgeldaffaire bij Saint-Étienne moest Rep halsoverkop uit Frankrijk vertrekken. ‘Het was een puinzooi daar, de hele club lag overhoop met de fiscus’, zei hij in VN. Zelfs in zijn tijd bij Feyenoord meed hij het land nog. ‘Toen ik later bij Feyenoord speelde, gingen we voor een oefenwedstrijd naar Casablanca’ zei hij in het Parool. ‘Op de terugweg zouden we een tussenstop maken in Parijs, om over te stappen van Orly naar Charles de Gaulle. Ik rekende snel uit dat je dan twee keer door de douane moest. Dat leek me niet verstandig. Ik zei: boek voor mij maar een ander reisje. Ik ben toen via Zwitserland gevlogen.’

Liefde voor Frankrijk is hersteld

Inmiddels is dat allemaal geregeld met zijn advocaat, vertelt Rep. Zijn huizen in Frankrijk en Corsica is hij kwijtgeraakt aan de fiscus, maar de wederzijdse liefde voor Frankrijk is weer hersteld.